اردستان در ۱۱۸ کیلومتری شمال شرقی شهر اصفهان و در مسیر کاشان به سمت نائین و یزد قرار گرفته‌است. آب و هوای این شهرستان گرم و خشک بوده و بیش‌ترین درجه حرارت در تیر و مرداد و کم‌ترین آن در دی و بهمن است. پوشش گیاهی این ناحیه از گونه استپ بیابانی است. بعضی مورخان اردستان را زادگاه کاوه آهنگر دانسته‌اند و اهالی منطقه، خانه و باغی را که در محله کبودان واقع است را به باغ کاوه موسوم گردانیدند.


۱. مسجد جامع اردستان

مسجد جامع اردستان که یکی از نمونه‌های منحصر به فرد مساجد چهار ایوانی ایران و نخستین آهنها به شمار می‌آید که در مرکزیت محله محال قرار دارد، در قرن سوم قمری به دستور «عمربن عبدالعزیز آجلی» بر روی بنای آتشکده‌ای که هنوز آثار آن در گوشه‌ای از مسجد دیده می‌شود، به سبک مسجدهای عربی ساخته شده و مجموعه کم‌نظیری شامل مدرسه حاج حسین نورالدین، آب انبار حاج حسن، راسته بازار، میدان تعزیه، حمام و قلعه میان شهر در کنار آن قرار دارد. مسجد جامع اردستان که طی دوره‌های آل بویه، سلجوقی و… مورد بازسازی قرار گرفته، ویژگی خاص مساجد قبل از ایلخانیان (قرن هشتم به بعد) و عدم استفاده از کاشی‌های لاجوردی را دارد و تمام آن از خشت و گل ساخته شده‌است.


۲. قنات دو طبقه مون

قنات دو طبقه مون اردستان در محله مون، یکی از محلات شهرستان اردستان در استان اصفهان واقع است. این قنات در این محله شامل دو طبقه است که در هر طبقه آن آبی مستقل جریان دارد که هیچ‌یک از آن دو به دیگری نفوذ نمی‌کند. این قنات ۸۰۰ سال پیش احداث شده که تنها قنات دو طبقه جهان است.


۳. مقبره امیر اویس

از سرداران عصر شاه اسماعیل صفوی می باشد که درسال ۹۲۰ (هـ .ق) کشته شده ودر این محل سنگ مزار آن شامل سنگ قبر عمودی و افقی می باشد که در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد است.


۴. منطقه شکار ممنوع خارو

مهمترین و بکر ترین زیستگاهی که در نزدیکی پارک ملی کویر واقع شده است زیستگاههای شمالی شهرستان اردستان و در راس آنها منطقه شکار ممنوع ” خارو” است. منطقه شکار ممنوع خارو که با مساحت ۱۰۰ هزار هکتار با فاصله اندکی از مرزهای جنوبی پارک ملی کویر واقع شده است، قبل از حفاظت در سالیان گذشته از مهمترین شکارگاههای استان اصفهان و دشت کویر مرکزی شناخته میشده است، تا قبل از سال ۱۳۶۳ که گورخر دیگر از پارک ملی کویر گزارش نشد، گله های گورخر در منطقه خارو مرتبا توسط مردم محلی دیده می‌شدند و این منطقه آخرین زیستگاه گورخر استان اصفهان در این سالها بوده است.

 این منطقه همچنین زیستگاه مناسبی برای جبیر، قوچ و میش و کل وبز هم هست. گزارشات مردم محلی از یوزپلنگ در این منطقه کاملا قابل توجه است. در اواخر دهه هفتاد، یکی از شکارچیان اقدام به زنده گیری دو توله یوز در این منطقه می‌کند که البته از سرنوشت دقیقشان اطلاعی از دست نیست. در ۵ سال گذشته هم دامداران و بویژه شترداران چندین بار یوز را از این منطقه گزارش کرده اند.


۵. قنات ارونه

قنات ارونه از قنات های معروف استان اصفهان قنات ارونه شهر اردستان است که در واقع یک نهر پرآب زیر زمینی می باشد. این قنات متعلق به قرون بسیار دور و قبل از اسلام می باشد که بیش از یکهزار سال قبل از اسلام حفر گردیده و جزو آثار باستانی ایران به شمار می رود. مدتی که محققان و پژوهشگران برای عمر این قنات تخمین زده اند کمتر از دو هزار و پانصد سال نیست. این قنات در نظر اصطخری جغرافیدان قرن چهارم هجری«قناتی بسیار بزرگ و شگفت» آمده است.

جگسون نیز درباره آن می نویسد« از قنات‌های شگفتی است که هنوز باقی مانده است. مورخین احداث این قنات را به «اروند شاه بن کی پشن بن کیقباد بن زاب بن نوذران بن منوش بن نوذر بن منوچهر» نسبت داده اند نام اروند شاه در تاریخ داستانی ایران قبل از اسلام آنهم یکبار برای پدر لهراسب شاه به این ترتیب «لهراسب شاه بن اروند شاه بن کی پشن بن کیقباد» آمده است و بهمن پسر اسفندیار از این خانواده، آتشکده مهر اردشیر را در اردستان ساخته است.

تقسیم آب قنات ارونه مبنای بسیار قدیمی دارد و از زمانهای گذشته شروع شده و مطمئنا مربوط به پیش از اسلام و شاید قبل از تاریخ است و همچنان ادامه داشته، تا اینکه در دوره هلاکوخان مغول، خواجه نصیرالدین طوسی ان را «فرزه بندی» کرده است هنگامی که خواجه نصیر الدین طوسی به همراه هلاکوخان مغول نوه چنگیز خان وارد اردستان شد به دلیل اختلافی که بین مردم اردستان بر سر تقسیم آب قنات ارونه بوده آب آنرا به بیست سهم و نصف سهم تقسیم کرد. این تقسیم را بعضی نیز به شیخ بهائی نسبت می دهند.


۶. کوه دوروچین

کوه دوروچین یا دورچمن بخشی از کوه‌های مرکزی ایران است که در شمال شرقی استان اصفهان و غرب شهرستان اردستان قرار دارد. ارتفاع این کوه ۳۰۰۲ متر از سطح دریا می‌باشد. در اختیار داشتن تجهیزات کوهنوردی برای صعود به قله کوه الزامی است.


منبع: سایت ستاره